ကင္ဆာကို အႏိုင္မေပးၾကပါနဲ႔

တစ္ေန႔က ႏိုင္ငံျခား႐ုပ္ရွင္ေလးတစ္ကားကို ၾကည့္ခြင့္ၾကံဳလို႔ ၾကည့္ျဖစ္သြားခဲ႔ပါတယ္။ A Little Bit Of Heaven လို႔ အမည္ရတဲ႔ ဇာတ္ကားျဖစ္ၿပီး နာမည္ႀကီး မင္းသမီး Kate Hudson က အူမႀကီးကင္ဆာ ခံစားေနရသူေလးအျဖစ္ သ႐ုပ္ေဆာင္ထားပါတယ္။ ဘဝကို အခ်စ္နဲ႔ ေျဖသိမ္႔လို႔ ဘဝရဲ႕ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္ကို ရဲရဲရင့္ရင့္ ရင္ဆိုင္သြားတဲ႔ ကင္ဆာေဝဒနာရွင္တစ္ဦးရဲ႕ အေၾကာင္း ဇာတ္ကားေကာင္းပါ။ ဒီဇာတ္ကားကို ၾကည့္ရင္း ကမၻာေပၚမွာ ခုလို ေဝဒနာဆိုးနဲ႔ ကိုယ္ခ်စ္တဲ႔သူေတြကို ေက်ာခိုင္းသြားရတာ မ်ားေနၿပီလားဆိုတဲ႔ အေတြးက ျဖတ္ခနဲ ဝင္လာပါတယ္။ စာေရးသူရဲ႕ ဖခင္ကလည္း ခုလို အူမႀကီးကင္ဆာနဲ႔ပဲ ကြယ္လြန္ခဲ႔တာမို႔ ဇာတ္ကားထဲက ေဝဒနာရွင္ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ တူညီေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ကင္ဆာေရာဂါေတြရဲ႕ တူညီတတ္တဲ႔ ေယဘုယ် လကၡဏာေတြကေတာ့ အျမဲ အသံဝင္လာမယ္။ အျမဲမျပတ္ ေခ်ာင္းဆိုးလာမယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါမယ္။ အစာမ်ဳိရခက္ခဲလာၿပီး အစာမေၾကသလို စားခ်င္စိတ္ မရိွသလို ျဖစ္လာမယ္။ ေသြးအံမယ္။ သားျမတ္၊ ေပါင္ရင္း၊ လည္ပင္း၊ ဂ်ဳိင္း စတဲ႔ေနရာေတြမွာ အလံုးအက်ိတ္ေတြ႔မယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာဆို အခ်ိန္အခါမဟုတ္ဘဲ ေသြးဆင္းမယ္။ အျဖဴနဲ႔ အျခားအရည္ေတြ ဆင္းမယ္။ ဝမ္းနဲ႔ ဆီး သြားေလ႔သြားထပံုစံေတြ ေျပာင္းလဲသြားမယ္။ ဆီးနဲ႔ ဝမ္းထဲမွာ ေသြးပါမယ္။ ေပ်ာက္သင့္တဲ႔အခ်ိန္ေက်ာ္တဲ႔အထိ အနာေတြ မေပ်ာက္ဘဲေနမယ္။ ကိုယ္ေပၚမွာ ရိွတဲ႔ မွဲ႔ ဒါမွမဟုတ္ ႂကြက္ႏို႔၊ ေမြးရာပါ အမွတ္ေတြ ႀကီးထြားလာမယ္။ ေသြးထြက္မယ္။ အေရာင္ေျပာင္းမယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒါေတြဟာ ေယဘုယ်လကၡဏာေတြသာ ျဖစ္ၿပီး ဒီလိုမ်ဳိးေတြျဖစ္တိုင္း ကင္ဆာျဖစ္ေနၿပီလို႔ေတာ့ တြက္ဆလို႔ မရေသးပါဘူး။ ဒီလိုမ်ဳိးေတြ ၾကံဳရၿပီဆိုရင္ သတိျပဳၿပီး တတ္ကၽြမ္းတဲ႔ ဆရာဝန္ေတြထံ သြားေရာက္ ျပသဖို႔ပါပဲ။

ကင္ဆာေရာဂါဟာ လူေတြကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အႏိုင္က်င့္လာတာ ခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြကို ပိုၿပီး ဗိုလ္က်လာတယ္လို႔ ဆိုရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ အမူအက်င့္ေတြေၾကာင့္ပဲ ကင္ဆာေရာဂါဟာ အႏိုင္ရဖို႔ အင္အားႀကီးထြားလာရတာပါ။ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အသိပညာေပး လံုေလာက္မႈေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ အဲဒီႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စြန္႔ထုတ္လိုက္တဲ႔  စက္ရံုထြက္ ေဘးထြက္ ပစၥည္းေတြေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာသာ ကင္ဆာေရာဂါေတြက အႏိုင္ရႏိုင္ပါတယ္။ WHO ရဲ႕ New Causes of Cancer Estimated စာရင္းအရ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္တုန္းက ကင္ဆာေဝဒနာရွင္စာရင္းဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံေတြမွာ ၄ သန္းေက်ာ္ရိွၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ၅ သန္းေက်ာ္ ရိွေနပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ခန္႔မွန္းခ်က္အရေတာ့ လာမယ္႔ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာဆိုရင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံေတြမွာ ၅ သန္းေက်ာ္ (၂၅% တိုးလာ) ရိွႏိုင္ၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ ၁၀ သန္းေက်ာ္ (၁၀၀% တိုးလာ) ရိွႏိုင္မယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ဒီလို ခန္႔မွန္းထားခ်က္မ်ားဟာ ျဖစ္ႏိုင္ဖို႔ အလားအလာေတြကလည္း ပိုၿပီးမ်ားျပားေနတာကို ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ စာရင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ေသခ်ာစြာ ျပဳစုထားႏိုင္ခဲ႔တဲ႔အျပင္၊ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ႔တာေတြေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါေတြကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔မွာ အလြန္အေထာက္အကူ ရရိွႏိုင္ခဲ႔တာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ ပညာေပးတဲ႔ေနရာမွာလည္း ေကာင္းမြန္ထိေရာက္မႈေတြ ရိွတဲ႔အျပင္ ႏိုင္ငံသားေတြမွာလည္း က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ လိုက္စားမႈ အားေကာင္းလာတာေၾကာင့္လည္း ပိုမို ေလွ်ာ့ခ်လာႏိုင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ စီးပြားေရးအၾကပ္အတည္းအခ်ဳိ႕ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး လိုက္စားမႈ အားနည္းတာမ်ားအျပင္၊ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားနဲ႔ စာရင္းမွတ္တမ္းမ်ား ေသခ်ာစြာ မျပဳလုပ္ထားႏိုင္ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ တားဆီးကာကြယ္ကုသေရးအပိုင္းေတြမွာ  အားနည္းခ်က္ေတြ ရိွလာခဲ႔တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ မၾကာေသးခင္က စာေရးသူဟာ ကင္ဆာေရာဂါေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အထူးကၽြမ္းက်င္ႏွံ႔စပ္တဲ႔ ပေရာ္ဖက္ဆာ ေဒါက္တာ ဦးစိုးေအာင္ နဲ႔ ေတြ႔ဆံုစကားေျပာျဖစ္ခဲ႔ပါေသးတယ္။ ဆရာကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအဝင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွာ ကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မွတ္တမ္းမ်ား ေသခ်ာစြာ ျပဳစုသင့္သလို၊ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားလည္း အရိွန္အဟုန္ျမွင့္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းဟာ ကင္ဆာေရာဂါကာကြယ္ တားဆီးေရးနဲ႔ ကုသေရးအပိုင္းေတြမွာ အေထာက္အပံ႔မ်ားစြာ ျဖစ္ေစေၾကာင္း ေျပာျပခဲ႔ပါေသးတယ္။

ဆရာႀကီးရဲ႕အဆိုကို စာေရးသူက လက္ခံပါတယ္။ ဆရာႀကီးကိုယ္တိုင္ရွင္းလင္း ျပသေပးခဲ႔တဲ႔ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ကေန ၂၀၀၆ ခုႏွစ္အထိ စာရင္းထဲမွာ တခ်ဳိ႕အခ်က္အလက္ေတြ ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ႔အျပင္ တကယ္တမ္း ေကာက္ယူရရိွထားခဲ႔တဲ႔ စာရင္းေတြကလည္း ဆရာႀကီးတို႔ ကင္ဆာဌာနကို ေရာက္လာခဲ႔တဲ႔ စာရင္းေတြ၊ ရန္ကုန္ေဆး႐ံုႀကီးကို ေရာက္လာတဲ႔ စာရင္းေတြသာ ျဖစ္လို႔ အတိအက်လို႔ ဆိုႏိုင္ေခ် မရိွျပန္ပါၿပီ။ ဒါေပမယ္႔ ခန္႔မွန္းလို႔ ရႏိုင္တာကေတာ့ ဒီထက္ ပိုမ်ားႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုပါပဲ။ အေၾကာင္းကေတာ့ ေဆးပညာ ဗဟုသုတမရိွတဲ႔ ေဒသေတြ၊ ေဆး႐ံုနဲ႔ ေဝးတဲ႔ ေဒသေတြ၊ အရပ္ကု ကုရင္း အသက္ေပ်ာက္ရသူေတြ စတဲ႔ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ စာရင္းေတြ ေရာက္မလာႏိုင္ခဲ႔တာေၾကာင့္ပါ။ ဒီစာရင္းေတြကို ဆရာႀကီး ဦးစိုးေအာင္က ႀကိဳးစားျပဳစုထားတာ ျဖစ္ၿပီး တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းရဲ႕ အင္အားမို႔ ထင္သေလာက္လြယ္ကူမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေတြးၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။

ဒီစာရင္းေတြဟာ အမ်ဳိးသားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီး ႏွစ္ရပ္လံုးကို ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ခုေနာက္ပိုင္း စာရင္းအခ်က္အလက္ေတြ ျပဳစုရာမွာေတာ့ ဆရာႀကီး ကိုယ္တိုင္လည္း အသင္းအဖြဲ႔အေနနဲ႔ သုေတသနျပဳျခင္း မွတ္တမ္းထားရိွျခင္းမ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္အေနနဲ႔ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ရင္ ပိုေကာင္းမွာပဲဟု စဥ္းစားမိပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါေတြရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းဟာ လူေတြရဲ႕ ပေရာဂေၾကာင့္မ်ားတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လူေတြ ေန႔စဥ္ျပဳလုပ္ေနတဲ႔ အမူအက်င့္၊ အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္ေတြက ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ေစဖို႔ ပံ႔ပိုးမႈေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာကို သတိထားမိၿပီး ဆင္ျခင္ေနထိုင္မယ္ဆိုရင္ ကင္ဆာေရာဂါနည္းတဲ႔ ကမၻာျဖစ္လာမယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ဆိုပါစို႔ အရက္ေသာက္တတ္တဲ႔သူဟာ ႏႈတ္ခမ္း၊ ကင္ဆာ၊ ပါးစပ္တြင္းကင္ဆာ၊ လည္ေခ်ာင္းကင္ဆာ၊ အစာလည္မ်ဳိႁပြန္ကင္ဆာ၊ အစာအိမ္ကင္ဆာ၊ အသည္းကင္ဆာနဲ႔ ဆီးအိမ္ကင္ဆာေတြျဖစ္ပြားႏိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္တဲ႔သူကလည္း အဆုတ္ကင္ဆာ၊ ပါးစပ္တြင္းကင္ဆာ၊ လည္ေခ်ာင္းကင္ဆာ၊ အစာမ်ဳိႁပြန္ကင္ဆာ၊ အစာအိမ္ကင္ဆာ၊ ပန္ကရိယကင္ဆာ နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးအိမ္ကင္ဆာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဖလာေတာ့စင္ (Aflatoxin) အဆိပ္ပါတဲ႔ မိႈတစ္မ်ဳိးကေန ကင္ဆာျဖစ္ေစတယလို႔ သိရပါတယ္။ ဒီမိႈကို မိႈတက္ေနတဲ႔ အစားအေသာက္ေတြ (ဥပမာ - ေျမပဲ နဲ႔ င႐ုတ္သီးေျခာက္ေတြ) မွာ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဓါတုေဗဒ ဆိုးေဆးေတြ ပါဝင္တဲ႔ အစားအေသာက္ေတြ (ဥပမာ - အခ်ဥ္ထုပ္၊ လက္ဖက္၊ ငါးပိ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီးခ်ဥ္ရည္ အမ်ဳိးမ်ဳိး)၊ ဆားသိပ္၊၊ က်ပ္တိုက္  က်ပ္တင္ထားတဲ႔ အစားအစာမ်ား (ဥပမာ - ငါးေျခာက္)၊ အက်က္လြန္ၿပီး တူးေနတဲ႔ အစာမ်ား (ဥပမာ - အကင္အမ်ဳိးမ်ဳိး) တို႔က ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ထူးျခားတာက ေကာ္ဖီအေသာက္မ်ားလြန္းရင္လည္း အိုခရာေတာ့စင္  ေအ (Ochratoxin A) ေၾကာင့္ ပန္ကရိယ ကင္ဆာနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္ဆိုတာပါ။ ၾကာရွည္ခံေအာာင္ ႏိုက္ထရိတ္၊ ႏိုက္ထရိုက္ နဲ႔ ႏိုက္ထရိုဆမင္း (Nitrate, Nitrite and Nitrosamine) ေတြထည့္ထားတဲ႔ ဝက္/ၾကက္အူေခ်ာင္း၊ ငါးခ်ဥ္ စတာေတြအျပင္ တိရစၦာန္ေတြကရတဲ႔ အဆီနဲ႔ မက်က္တဲ႔ အသားေတြကလည္း အူမႀကီးကင္ဆာ၊ သားျမတ္ကင္ဆာ၊ အစာေဟာင္းအိမ္ ကင္ဆာ၊ ပေရာစတိတ္ကင္ဆာေတြကို ျဖစ္ေစျပန္ပါတယ္။

ဒီအစားအေသာက္ေတြဟာ ျမန္မာေတြ ခံတြင္းတကယ္ေတြ႔ၾကတဲ႔ အစားအေသာက္ေတြမို႔ ကိုယ္႔ရဲ႕ေနထိုင္စားေသာက္ပံုကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ ေတာ္ေတာ္ ႀကိဳးစားၾကရမွာပါ။ ဒါ႔ထက္ ပိုဆိုးတာက အရက္၊ ေဆးလိပ္နဲ႔ ကြမ္းေတြကို ႀကိဳက္ၾကေသးတဲ႔အျပင္ အစားအေသာက္ေတြကို ႏွေျမာတဲ႔စိတ္ေလးနဲ႔ မိႈတက္ေနရင္ေတာင္ မိႈတက္ေနတဲ႔ေနရာေလးကို ဖယ္ၿပီး စားေသာက္တတ္ၾကတာေတြက ကင္ဆာေရာဂါကို ျမန္ျမန္ဖိတ္ေခၚေနသလိုပါပဲ။

ကင္ဆာမွာ မ်ဳိး႐ိုးလိုက္ၿပီးျဖစ္တတ္တယ္လို႔ ယူဆခဲ႔ၾကၿပီး ဒီအခ်က္ကလည္း မွန္ကန္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ မ်က္စိျမင္လႊာကင္ဆာ (ကေလးမ်ားတြင္ ျဖစ္တတ္)၊ အူမႀကီးကင္ဆာ၊ သားျမတ္ကင္ဆာ၊ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာနဲ႔ သားဥကင္ဆာေတြဟာ မ်ဳိးရိုးလိုက္တတ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အတုိခ်ဳံးလို႔ ကင္ဆာဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရသလဲဆိုရင္ေတာ့ အမ်ားစုဟာ ပတ္ဝန္းက်င္အေျခအေနေတြျဖစ္တဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊ အရက္ေသာက္ျခင္း၊ အစားအေသာက္၊ ေရနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ေလထု ညစ္ညမ္းမႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ကာကြယ္လို႔ ရပါသလားဆိုရင္ေတာ့....

ဟုတ္ကဲ႔ တခ်ဳိ႕ကင္ဆာေရာဂါေတြကို ကာကြယ္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာမယ္႔ ကင္ဆာေတြကုိ ကာကြယ္ဖို႔ ကိုယ္ ေန႔စဥ္ စားေသာက္ေနတဲ႔ အစားအေသာက္ေတြကို ျပဳျပင္ဆင္ျခင္ရမွာပါ။ ဆိုးေဆးပါမယ္ထင္တဲ႔အစာကို လံုးဝေရွာင္မယ္။ တာရွည္ခံ ပစၥည္းေတြ သံုးထားတယ္ထင္တဲ႔ အစာေတြကို ေရွာင္မယ္။ အစိမ္းေရာင္၊ အဝါေရာင္ အသီးအရြက္ေတြကို မ်ားမ်ားစားမယ္။ အမွ်င္မ်ားမ်ား ပါတဲ႔ အစာေတြ စားမယ္ဆိုရင္ အစားအေသာက္ေၾကာင့္ျဖစ္လာမယ္႔ ကင္ဆာေတြကို ကာကြယ္ၿပီးသား ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အသည္းကင္ဆာေတြ မျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ကေတာ့ အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီ၊ စီ၊ ဒီ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုးႏွံထားသင့္ၿပီး၊ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္တတ္တဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ အတြက္လည္း ကာကြယ္ေဆးကို ငယ္စဥ္ကတည္းက ထိုးႏွံထားလို႔ ရေနပါၿပီ။

ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏႈန္းေလွ်ာ့ခ်ေရးေတြကို ကမၻာနဲ႔အဝွမ္း၊ ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ေနၾကၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔လည္း အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ လက္တြဲလို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ ရိွေၾကာင္းလည္း ဆရာႀကီး ဦးစိုးေအာင္က ရွင္းျပခဲ႔ပါေသးတယ္။ မၾကာေသးခင္က အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ား အဖြဲ႔အစည္း ASEAN Foundation အေနနဲ႔ ASEAN Cancer Stakeholder Forum ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲကို ပထမဆံုးအႀကိမ္ ျပဳလုပ္ခဲ႔ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကလည္း ပါဝင္လို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ႔သလို၊ ပိုၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကိုလည္း ထပ္မံ လုပ္ေဆာင္သြားဦးမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ေဆးသုေတသနဦးစီးဌာနက ေခတၱ ျပန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာ ဦးမ်ဳိးခင္ကလည္း "ပထမဆံုး ခုဟာကေတာ့ ACTION Studies ေခၚတာေပါ႔ေနာ္။  သူက ပထမဆံုး ဘယ္တုန္းကစေတြ႔လည္းဆိုေတာ့ ၂၀၁၀ ေပါ႔။ ASEAN Minister Meeting အာဆီယံက်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးမ်ား အစည္းအေဝးကေနစၿပီးေတာ့ ဒီ အာဆီယံႏိုင္ငံထဲမွာ ကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လူေတြရဲ႕ ကုန္က်စားရိတ္၊ အာဆီယံထဲမွာ ကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Studies ေပါ႔ အလြယ္ေျပာရရင္။ အဲဒါမ်ဳိးစဖို႔ ရည္ရြယ္ခဲ႔တယ္။ ရည္ရြယ္ခဲ႔ေပမယ္႔ ျဗဳန္းခနဲ မပါႏိုင္ဘူး။ အခု ပါႏိုင္တဲ႔ ႏိုင္ငံေတြက အာဆီယံႏိုင္ငံ ရွစ္ႏိုင္ငံပါတယ္။ မပါတဲ႔ႏိုင္ငံေတြက ဘ႐ူႏိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ စင္ကာပူႏိုင္ငံ ႏွစ္ခု မပါဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဘ႐ူႏိုင္းႏိုင္ငံက်ေတာ့လည္း လူဦးေရက နည္းနည္းေလးပဲ ရိွတယ္ေပါ႔ေနာ္။ ၿပီးေတာ့ စင္ကာပူက်ျပန္ေတာ့လည္း သူ႔ႏိုင္ငံက လူအျပင္ကို က်န္တဲ႔ သူ႔ဆီမွာ လာကုတဲ႔သူေတြကလည္း စာရင္းဇယားက အမ်ားႀကီး႐ႈပ္ေထြးေနတယ္။ သူတို႔ႏိုင္ငံမွာက်ေတာ့ Medical Tourism ကို အားေပးတာကိုး။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေနေတာင္ သြားကုၾကတယ္။ အဲလို သြားကုၾကေတာ့ သူတို႔လည္း Data ေတြ မွားမွာ ေၾကာက္လို႔ သူတို႔လည္း မပါဘူး။ က်န္တဲ႔ ရွစ္ႏိုင္ငံကေတာ့ ပါဖို႔ သေဘာတူထားတယ္။ သေဘာတူထားေတာ့ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ ဇူလိုင္လမွာ စင္ကာပူမွာ အစည္းအေဝးတစ္ခု စလုပ္ပါတယ္။ ခု ဒီကိစၥေပါ႔။ Asean CosT In ONcology (ACTION) အဲဒီ Studies တစ္ခုလုပ္မယ္ဆိုၿပီး ပထမဆံုး က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးေတြက သေဘာတူတယ္။ သေဘာတူေတာ့ ဒီဟာတစ္ခုလုပ္တယ္။ ဒီဟာတစ္ခုလုပ္ေတာ့ ဒီကေနၿပီးေတာ့ ဆရာတို႔ စုစည္းၿပီးေတာ့ ပါတယ္ေပါ႔ေနာ္။ အားလံုး (၁၂) ေယာက္ရိွတယ္။ ေလ႔လာသူ (၁၂) ေယာက္။ ဆရာတစ္ေယာက္နဲ႔ဆို (၁၃) ေယာက္က Plan လုပ္တယ္။ စၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရးဌာနကလည္း ခြင့္ျပဳခ်က္လည္းရၿပီ။ စၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။ မွန္းေျခအားျဖင့္ေတာ့ ဒီ ဒီဇင္ဘာလ ဒါမွမဟုတ္ ဇန္နဝါရီလမွာ စမယ္။ အဲဒါကေတာ့ တကယ္႔ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔ လူေတြကို ဆရာတို႔က အင္တာဗ်ဴးေတြ ေမးမယ္။ ေနာက္ သူတို႔ ဘာလိုသလဲေပါ႔။ ဒီ အာဆီယံ တစ္ခုလံုးက လုပ္တာ။ သူတို႔က စိတ္ဝင္စားလို႔ေပါ႔ေနာ္။ တစ္ႏိုင္ငံကို လူတစ္ေထာင္ေလာက္ ဆရာတို႔ ေလ႔လာဖို႔ ရည္ရြယ္ထားတယ္။ အဲဒါက ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာမယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာၿပီးမွ အေျဖထြက္လာမွာေပါ႔ေနာ္။" လို႔ ဆရာနဲ႔ ေတြ႔ဆံု အင္တာဗ်ဴးခဲ႔စဥ္က ေျပာျပခဲ႔ပါေသးတယ္။

စာေရးသူရဲ႕ အျမင္ကေတာ့ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ ပညာရွင္ေတြက တိုက္ဖ်က္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနေပမယ္႔ တကယ္လိုအပ္တာက မိမိကိုယ္တိုင္ရဲ႕ ဆင္ျခင္ျပဳျပင္ေနထိုင္ျခင္းပါ။ ႏိုင္ငံသားေကာင္းပီသစြာနဲ႔ မိမိကိုယ္တိုင္၊ မိမိရဲ႕ မိသားစုနဲ႔ မိမိရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ မိမိသိရိွထားတဲ႔ က်န္းမာေရးဗဟုသုတ အသိပညာေတြကို လက္လွမ္းမီသေလာက္ ျဖန္႔က်က္ေပးၿပီး ကင္ဆာေရာဂါ ကင္းေဝးေအာင္ ဝိုင္းဝန္းႀကိဳးစားျခင္းျဖင့္ ကိုယ္႔ႏိုင္ငံမွာ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏႈန္းေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ ေဆာင္ရြက္လိုက္ရေအာင္လို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ခ်င္ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးေလး ျဖစ္လာဖို႔ အခ်က္အလက္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုစကားေျပာခြင့္ေပးခဲ႔ၾကပါတဲ႔ ဆရာႀကီး ဦးစိုးေအာင္နဲ႔ ဆရာႀကီး ဦးမ်ဳိးခင္ တို႔ကိုလည္း ေက်းဇူးအထူးတင္ရိွပါေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္လိုက္ရပါတယ္။

သီဟလုလင္

Credit: Health Care Journal (Vol.3, No.1 - 6.1.2012)